सोलारको भरमा ‘काप्रेचौर’

सल्यान ४, चैत ।

सल्यानको कालिमाटी गाउँपालिका वडा नम्बर ७ काप्रेचौर, घुइयावारीका टेक बहादुर बिकले घरमा सोलार राखेको झण्डै दश बर्ष बढी भयो । घरमा विजुली बत्ती जडान गरेर घरै झिलिमिली बनाउने उहाँको सपना अधुरो छ नै तर तत्कालै त्यो सपना पुरा हुने छाँट पनि छैन् । ‘घरमा बिजुली जडान गर्ने, टिभि हेर्ने, घरआँगन झिलिमिली बनाउने सपना थियो’ उहाँ भन्नुहुन्छ ‘तर अझै २/४ बर्ष सम्ममा त्यो सपना पुरा हुने छाँट छैन् ।’

घुइयावारी कै भिमसरा बुढाले पनि घरमा २० वाट क्षमताको सोलार राख्नुभएको छ । बर्षौदेखी घर अन्धकार भैरहेपछि छिमेकीबाट पैसा सापटी मागेर उहाँले सोलार जडान गर्नुभएको हो । घरमा सोलार जडान गरेर जीवननिर्वाह गर्न थालेको बर्षौ भैसकेको भएपनि अझैसम्म उहाँले गाउँमा बिजुलीको पोल गाडेको देख्नुभएको छैन् । ‘घरमा उज्यालो बनाउने र छोराछोरीको पढाइमा सहजताको लागि सोलार जडान गरेकी हुँ’ उहाँभन्नुहुन्छ ‘सोलार पुरानो हुदैँ गएकाले २/४ घण्टामा नै चार्ज सकिन्छ ।’

उहाँहरु मात्रै होइन घुइयावारीकै गोपाल पुनले पनि घरमा सोलार जडान गरेको झण्डै १२ बर्ष भयो । विजुली बत्तीको आसमा बसेको बर्षौ सम्म पनि बिद्युत्त विस्तारको योजना अघि नबढेपछि उहाँले घरमा सोलार जडान गर्नुभएको हो । ‘मिल सहित घरेलु उद्योग चलाउने, टिभि हेर्ने, ल्याप्टप, कम्प्युटर चलाउन नसकिए पनि मोवाइल चार्ज गर्न र घरमा बत्ती बाल्नको लागि मात्रै सोलार राखेको हुँ’ उहाँ भन्नुहुन्छ ‘विजुली नआउँदा सम्म अरु कामको सपना देख्ने मात्रै हो ।’

उहाँहरु जस्तै कालिमाटी गाउँपालिकाको वडा नम्बर ७ काप्रेचौरका ५ सय ६८ घरधुरीमध्ये केहीको घरमा बाहेक अधिकांशको घरमा सोलार जडान गरिएको छ । सोलारको उज्यालोबाट पढ्न केही सहज भएपनि ब्याट्रिले घण्टौँसम्म चार्ज नटिकाउदाँ समस्या भएको बिद्यार्थी विमल महतराले बताउनुभयो । उहाँले विजुलीको अभावमा ल्याप्टप, कम्प्युटर, नेट, इन्टरनेटको प्रयोग गर्न नपाएको बताउनुभयो । ‘सरकारले गुणस्तरीय शिक्षाको लागि प्रविधिमैत्री शिक्षामा जोड दिने भन्दै आएको छ’ उहाँले भन्नुभयो ‘यहाँ विजुली बत्ती छैन्, प्रविधिमैत्री शिक्षा नारामै सिमित छ ।’

स्थानियका अनुसार काप्रचौरवासी अहिले उज्यालोका लागि सोलारको भर पर्दै आएका छन् । घरलाइ उज्यालो बनाउन, बिहान बेलुका बत्ती बाल्न र दैनिक कार्यसम्पादन गर्नको लागि गाउँलेहरुले सोलार बत्तीको प्रयोग गर्दै आएका छन् । सरकारको उदासिनताका कारण स्थानियले बिद्युत्को विकल्पमा सोलार प्रयोग गर्दै आएका हुन् । आफ्नै व्यक्तिगत लगानीमा सोलार जडान गरेको नागरिकहरुको भनाइ छ ।

करिब एक दशक पहिलेदेखी गाउँमा सोलारको प्रयोग गर्न थालिएको जनाइएको छ । गर्मी मौसममा वत्ती राम्रो बलेपनि बर्षाको समयमा र बादल लागेको बेलामा समस्या हुने गरेको स्थानियको भनाइ छ । दुर्गमको गाउँ र सदरमुकामको पहुँच देखी टाढा रहेको हुँदा काप्रेचौर बिकास निर्माणमा पछि परेको वडाअध्यक्ष नैनसिंह रानाले बताउनुभयो । अहिले गाउँमा सडक पु¥याउने, खानेपानी र सिँचाइका योजना निर्माण तथा विजुली बत्ती बाल्ने प्रयास भैरहेको उहाँको भनाइ छ ।

वडा कार्यालयमा वजेट नहुदाँ राष्ट्रिय प्रशारणको लाइन मार्फत गाउँमा बिद्युतिकरण गर्न नसकिएको उहाँले बताउनुभयो । ‘विद्युत विस्तारको लागि भर्खर पोल गाड्ने काम शुरु भएको छ, त्यो वडामा आउने मुख्य लाइन हो, शाखा लाइन बिस्तार गरेर नागरिकको घर घरमा विजुली पु¥याउनको लागि त अझै केही बर्ष लाग्छ’ उहाँले भन्नुभयो ।

वडाअध्यक्ष रानाले गाउँमा विद्युत नहुँदा टेलिफोन सेवा समेत प्रभावकारी नभएको बताउनुभयो । अहिले काप्रचौरको लेकमा नेपाल टेलिकमको टावर निर्माण गरिएको भएपनि सोलार मार्फत नै सञ्चालन भएकाले घाम लागेको समयमा मात्रै फोनले राम्रो सँग काम गर्ने उहाँले बताउनुभयो । ‘बर्षाको समयमा, बादल लागेको समयमा सोलारको ब्याट्रि राम्रोसँग चार्ज हुदैन्, त्यही कारण नमस्तेको सिमले पनि राम्रो सँग काम गर्दैन्’ उहाँले भन्नुभयो ‘काप्रेचौरमा जिल्लाको सुचना तत्कालै केही पनि थाहा हुदैन् ।’